Το ηφαίστειο είναι ένα βουνό σε σχήμα ανάποδου χωνιού (κώνου), από την κορυφή του οποίου βγαίνει η λάβα κατά την ηφαιστειακή έκρηξη. Τα ηφαίστεια έχουν σχηματιστεί από καυτά πετρώματα που βγήκαν στην επιφάνεια από το βάθος της γης.
Δυνατό όσο ένας πρωταθλητής
Κατά την έκρηξη, ένα ηφαίστειο έχει τόση δύναμη που μπορεί να εκτοξεύσει στάχτη στον ουρανό σε ύψους 40 χιλιομέτρων, δηλαδή όση είναι η απόσταση του μαραθωνίου που τρέχουν οι αθλητές. Η στάχτη συχνά κρύβει τον ήλιο κάνοντας τη μέρα νύχτα και προκαλώντας πτώση της θερμοκρασίας.
Πόσο καυτή είναι η λάβα;
Η λάβα που ξεχύνεται από τον κρατήρα κατά την έκρηξη, κυλάει στις πλαγιές του ηφαιστείου σαν πύρινο ποτάμι καίγοντας τα πάντα στη διαδρομή της.
Η θερμοκρασία της λάβας φτάνει 7 με 13 φορές μεγαλύτερη από τη θερμοκρασία του νερού που βράζει, δηλαδή έως 1300 βαθμούς Κελσίου, λιώνοντας ακόμα και ατσάλι.
Πότε είναι ενεργό;
Ο καπνός που κάποιες φορές βγαίνει από την κορυφή ενός ηφαιστείου είναι συχνά πρώτο σημάδι ότι το ηφαίστειο είναι ενεργό ή ότι ένα μη ενεργό ηφαίστειο «ξύπνησε». Το στρογγυλό βαθούλωμα στην κορυφή του ηφαιστείου από το οποίο βγαίνει η λάβα ονομάζεται κρατήρας.
Ποτάμι φωτιάς
Η λάβα είναι ένα ποτάμι φωτιάς που όταν κρυώνει σχηματίζει μαύρα πετρώματα συχνά με παράξενα και πανέμορφα σχήματα.
Υπάρχουν ηφαιστειολόγοι;
Ηφαιστειολόγοι είναι οι επιστήμονες που μελετούν τα ηφαίστεια. Όταν το έργο τους είναι επικίνδυνο, χρησιμοποιούν ρομπότ.
Τι έγινε στην Πομπηία;
Το ηφαίστειο Βεζούβιος στην Ιταλία οφείλει τη φήμη του στην έκρηξη που προκάλεσε την καταστροφή της αρχαίας ρωμαϊκής πόλης Πομπηία πριν 2.000 χρόνια. Τόνοι στάχτης σκέπασαν όλη την πόλη. Όταν οι αρχαιολόγοι καθάρισαν τα στρώματα στάχτης, ανακάλυψαν την Πομπηία σχεδόν ανέπαφη, οπως ήταν και τότε, τη στιγμή της έκρηξης του Βεζουβίου.
Κάτοικοι της Πομπηίας που δεν είχαν προλάβει να φύγουν από την πόλη, βρέθηκαν απολιθωμένοι στη στάση που είχαν όταν τους σκέπασε η ηφαιστειακή στάχτη. (φωτο)
Ηφαίστεια μέσα στην πόλη
Στην Ιαπωνία το ηφαίστειο Σακουρατζίμα εκτοξεύει σχεδόν καθημερινά λάβα προς την κοντινή του πόλη. Για να προστατευτούν, τα παιδιά της πόλης αυτής είναι υποχρεωμένα, με νόμο, να φορούν σκληρά καπέλα σαν αυτά που φορούν οι εργάτες τα εργοτάξια, όταν πηγαίνουν ή έρχονται από το σχολείο.
Τι είναι οι βόμβες λάβας;
Οι μεγάλες πέτρες από λάβα που εκτοξεύονται από τα ηφαίστεια λέγονται, και αυτές, βόμβες. Μπορεί να φτάσουν σε μέγεθος όσο ένα σπίτι!
Υπάρχουν και στην Ελλάδα ηφαίστεια;
Η σημερινή μορφή του νησιού Σαντορίνης οφείλεται στη μεγάλη έκρηξη το ηφαιστείου της περίπου 3.600 χρόνια πριν, στο τέλος της προϊστορικής εποχής του χαλκού.
Υποβρύχια ηφαίστεια
9 στα 10 ηφαίστεια εκτιμάται ότι είναι υποθαλάσσια, βρίσκονται δηλαδή κάτω από τις θάλασσες, στο βυθό. Από υποθαλάσσια ηφαίστεια σχηματιστήκαν πολλά νησιά. Τα νησιά αυτά λέγονται ηφαιστειογενή.
Τι είναι το «τσουνάμι»;
Το τσουνάμι είναι ένα γιγάντιο θαλάσσιο κύμα που μπορεί να προκληθεί από υποθαλάσσια ηφαιστειακή έκρηξη και να ταξιδέψει σε μεγάλη απόσταση στη θάλασσα αναπτύσσοντας ταχύτητα μέχρι και 805 χιλιόμετρα την ώρα. Πολλά παράλια μέρη έχουν καταστραφεί από τσουνάμι.
Ποιο ζώο αισθάνεται την έκρηξη;
Πολλοί άνθρωποι έχουν σωθεί από το αγαπημένο τους κατοικίδιο. Τα ζώα, ιδιαίτερα οι γάτες, προαισθάνονται όταν ένα κοντινό ηφαίστειο είναι έτοιμο να εκραγεί γιατί είναι πολύ πιο ευαίσθητα στις αλλαγές της πίεσης που προηγούνται της έκρηξης.
Τι καλό κάνουν τα ηφαίστεια;
Τα ηφαίστεια είναι μια πολύτιμη πηγή θερμότητας για παραγωγή ηλεκτρισμού και ενέργειας για εργοστάσια. Δημιουργούν επίσης φυσικά θερμαινόμενες λίμνες, συχνά με θεραπευτικές ιδιότητες για τον άνθρωπο, ενώ η λάβα καθορίζει το έδαφος και αποτελεί εξαιρετικό λίπασμα.
