Η σκηνοθέτης παιδικού θεάτρου, Ξανθή Ταβουλαρέα, μιλάει για το Παιδικό Θέατρο

Με αφορμή τη μεταφορά του κλασικού παραμυθιού του Άντερσεν «Το Αηδόνι του Αυτοκράτορα» στη σκηνή, η σκηνοθέτιδα της παράστασης μιλά για την δύναμη του θεάτρου, για την ουσία που δεν βρίσκεται στην επιφάνεια αλλά και για την ανάγκη να κάνουμε πράξη τις μεγάλες αξίες που πρεσβεύει μέσα από τα κείμενά του ο μεγάλος παραμυθάς.

kidsfun.gr _ synentefxh xanthi tavoularea

Ποια είναι τα δυνατά σημεία της παράστασης «Το Αηδόνι του Αυτοκράτορα», τόσο σε επίπεδο κειμένου, όσο και μεταφοράς του ομώνυμου παραμυθιού στο θέατρο;
Ως προς το κείμενο είναι η ροή. Οι λέξεις. Χρησιμοποιούνται οι λέξεις με τέτοιον τρόπο ώστε να είναι σαν να ακούς νερό να κυλάει. Έχει μια μουσικότητα το κείμενο που, σε συνδυασμό με τις κούκλες, τις μάσκες, τη μουσική, εάν αφεθείς, σε παρασύρει σε μια άλλη εποχή, σε έναν άλλον τόπο…
Στη μεταφορά του τώρα, τα δυνατά σημεία… Το πιο ενδιαφέρον, θα έλεγα πως είναι οι εναλλαγές. Εναλλαγές συναισθημάτων. Εναλλαγή κούκλας – μάσκας. Εναλλαγή ρόλων. Ακόμα και εναλλαγή ανάμεσα σε ρόλους και αφηγητές. Και επειδή «Το Αηδόνι του Αυτοκράτορα» είναι του Άντερσεν, κι αυτό σημαίνει πολυεπίπεδο κείμενο, ίσως το πιο δυνατό του σημείο είναι η εναλλαγή μεταξύ παράστασης από τους ηθοποιούς και παράστασης με ηθοποιούς και κοινό μαζί!

Ένα παραμύθι που γράφτηκε στα μέσα του 19ου αιώνα, όπως Το Αηδόνι του Αυτοκράτορα, τι μπορεί να διδάξει τα παιδιά του σήμερα;
Μετά από δυόμισυ σχεδόν αιώνες, το παραμύθι αυτό πλέον συγκαταλέγεται στα κλασικά κείμενα. Δεν είναι μια απλή ιστορία ενός ήρωα, ένα λαϊκό παραμύθι που παρέμεινε μέσα στα χρόνια. Είναι ένα κείμενο που αναφέρεται σε Αξίες και Ιδανικά (Ελευθερία, Αγάπη, Επιλογή) που πορεύονται μαζί με τον άνθρωπο μέσα στην ιστορία. Κι επειδή τα σύγχρονα κείμενα, τουλάχιστον αυτά που αναφέρονται σε παιδιά, έχουν συχνά κάτι επίπεδο, θέλησα μ’ αυτό το παραμύθι να υπενθυμίσω ή να δείξω πως η ουσία δεν βρίσκεται στην επιφάνεια. Δεν μιλάς για ελευθερία, αναφέροντας απλώς τη λέξη. Μιλάς για ελευθερία με πράξεις, με δράσεις που ο θεατής πρέπει να βρει το κίνητρο μόνος του. Το Αηδόνι μας δεν βγαίνει να πει: «Παιδιά, να είναι συνειδητές οι επιλογές σας». Το αφήνει να χτίζεται μέσα στο νου του παιδιού, όταν θα σκέφτεται ή θα συζητάει για την παράσταση. Να, τέτοια πράγματα διδάσκει το Αηδόνι μας. Στον καθένα κάτι διαφορετικό. Ό,τι χρειάζεται ο καθένας μας να διδαχθεί. Αλλά ό,τι συμβάινει, συμβαίνει μέσα μας. Κατα τη διάρκεια της παράστασης, καθώς και μετά το τέλος της. Μια επιστροφή στο διαλογίζεσθαι.

Πόσα χρόνια ασχολείστε με το παιδικό θέατρο και γιατί το επιλέξατε;
Απ’ όταν ήμουν μικρή, από το δημοτικό ακόμη. Από τότε ετοίμαζα παραστάσεις για μικρότερα παιδιά. Κοντά 35 χρόνια… Και ο λόγος; Είναι ακόμα τόσο δυνατός μέσα μου. Ένα καλοκαίρι, ήμουν δεν ήμουν 5-6 χρόνων, ένα από εκείνα τα καλοκαίρια που μυρίζουν πεπόνι (αυτή είναι η μυρωδιά του καλοκαιριού για ‘μενα. Όταν έφτανα στο σπίτι του παππού μου, στην Καλαμάτα, κι ανοίγαμε την πόρτα. Εκεί στο καμαράκι δίπλα απ τη σκάλα, στοίβαζε η θεια Λιου (η γιαγιά μου) τα πεπόνια. Εκείνα τα μικρά, τα στρογγυλά, τα κίτρινα. Τα «παλικαράκια» – ακόμα και τώρα έτσι τα ζητάω στο μανάβη, που με κοιτάει κάθε φορά δίχως να καταλαβαίνει). Μύριζαν, λοιπόν, τα πεπόνια και ήμουν σίγουρη πια ότι είχα φτάσει εκεί. Εκείνο το καλοκαίρι, ζέστη και κουνούπια και οι βασιλικοί στο μπαλκόνι, βαριόμουνα απίστευτα. Άκουγα πίσω από τον τοίχο που μας χώριζε με τους δίπλα, παιδιά να γελάνε, αλλά ντρεπόμουνα να παω να δω τι κάνουν, να τους πω να παίξω μαζί τους. Και ξαφνικά, ησυχία. Και μουσική. Και πάνω από τον τοίχο, κούκλες! Σε ξύλα, σε σκούπες, οπουδήποτε! Τα παιδιά είχαν ετοιμάσει το δικό τους θεατρικο έργο και έπαιζαν στο αυτοσχέδιο κουκλοθέατρο. Και μοναδικός θεατής από την άλλη πλευρά του τοίχου, εγώ! Δεν έχει σημασία τι έγινε μετά. Δεν θυμάμαι καν τι έλεγε το έργο. Μόνο που κοιτούσα το Άψυχο να ψυχώνεται πάνω απ’ τον τοίχο. Μόνο αυτό!
Είναι, λοιπόν, κάτι σαν κληρονομιά. Αποφάσισα να δώσω την ομορφιά που πήρα. Κι όσο ο καιρός σκοτεινιάζει, εγώ θα είμαι εκεί. Οπουδήποτε. Να δίνω ελπίδα. Κι όταν ο καιρός φωτίσει, οι κούκλες και οι μάσκες μου, θα ανοίγουν νέους δρόμους!

Υπηρετείτε την τέχνη σας μέσα από διάφορες ειδικότητες (σκηνοθέτης, ηθοποιός, σκηνογράφος). Υπάρχει κάποια που αγαπάτε περισσότερο και γιατί;
Πολλές φορές με ρωτάνε τί προτιμώ στο θέατρο. Να διευκρινισω ότι θέατρο είναι να παίζεις. Όλα τα άλλα βοηθάνε σε αυτό. Δεν υπάρχει κάτι άλλο. Όποιος αγαπάει το θέατρο, αγαπάει το θέαμα. Κι εγώ, όπως πάντα λέω, είμαι μία θεατρίνα. Δυστυχώς, στις σχολές απ’ όπου βγαίνουν οι ηθοποιοί έχουν ξεχωρίσει τις ειδικότητες, κι έτσι νομίζουμε πως το καθετι στο θέατρο είναι ξεκομμένο. Μα πώς να γίνει αυτό στ’ αλήθεια;

Έχετε κάποιο moto που σας χαρακτηρίζει, τόσο ως άνθρωπο, όσο και ως καλλιτέχνη;
Α, θα σας πω αυτό που λέω κάθε πρωί : Μια καινούρια μέρα, που δεν θα ξαναρθει ποτέ, και είναι ολόδική μου! Αν και τώρα τελευταία, το παραλάσσω λίγο, όταν σε συζητήσεις μου λένε ότι περνάει ο καιρός. Θα περάσει, κι άλλα τέτοια. Ε, εκεί επισημαίνω πως δεν περνάει ο καιρός γενικά, περνάει ο προσωπικός μας χρόνος εδώ που βρισκόμαστε.

Ο T.S. Eliot είχε πει ότι «ένα θεατρικό έργο πρέπει να σου δίνει να σκεφτείς κάτι. Όταν βλέπω ένα έργο και το καταλαβαίνω με την πρώτη, τότε ξέρω ότι δεν είναι και πολύ καλό». Σας βρίσκει σύμφωνη η παραπάνω θέση ή διαφωνείτε;
Βεβαίως! Το θέατρο είναι βραδύκαυστο… Έχει αξία όταν έχεις φύγει κι ακόμα σε καίει. Κι ενώ προσπαθείς με τα χέρια να σβήσεις τη φωτιά, αυτή πυρώνει όλο και πιο βαθιά το Ειναι σου. Και ανακαλύπτεις ότι είχε κι αυτό. Κι ήθελε να πει κι εκείνο. Ε, αυτό είναι το κέρδος μας από το θέατρο. Να μη σταματά να μας παρενοχλεί.

Εκτός από «Το Αηδόνι του Αυτοκράτορα» που φιλοξενείται στο θέατρο Αλκμήνη, παρουσιάζετε και κάτι ακόμη αυτή την περίοδο

Ε, καρναβάλι, δεν θα μπορούσαμε να μην έχουμε μια πρόταση αποκριάτικη. Είναι, λοιπον, οι «ΜΑΣΚΑΡΑΔΕΣ ΑΡΛΕΚΙΝΟΙ στην ΠΛΑΤΕΙΑ», ένα έργο με Κομεντια ντε λ Άρτε και κούκλες και ταραντέλλα και την ιστορία του Αρλεκίνου… Ένα χαρούμενο έργο, που γυρνάει όλη την Ελλάδα, σε σχολεία, Δήμους, συλλόγους. Μια παράσταση που μας μεταφέρει στην πλατεία του Σαν Μάρκο, στη Βενετία.

 Το Αηδόνι του Αυτοκράτορα φιλοξενείται κάθε Σάββατο στις 16.00 στο θέατρο Αλκμήνη.